Jakkes! Een enge regenworm, die hoort hier niet, toch?

Op bezoek in de nieuwe schooltuin van OBS De Ontdekking, Hoogezand

Het is vrijdag. Dat betekent dat tuinmannen Olaf en Ties van hoveniersbedrijf Omorfi de hele dag op school zijn. De leerlingen mogen in kleine groepjes een half uurtje naar buiten. Niet naar de speelplaats, duizend keer leuker en boeiender: de nieuwe moestuin in. Al vijf minuten voor het einde van de vorige groene les in de buitenlucht staat de volgende groep kinderen in de deuropening te trappelen van ongeduld. Overal stralende blikken, een brede glimlach van oor tot oor.

Zelfs de allerkleinsten van groep 3 mogen alles zelf uitproberen. Evan, Evie en Stacy uit groep 5 bedienen als geolied team vol overgave de toch wel grote elektrische grasmaaier. Dolle pret, maar op Wimbledon zouden ze over het resultaat zeggen: totaal geruïneerd, die grasmat. Lukraak gemaaide bochten, kriskras vergeten hoge graspollen, niet echt een strak plan. Olaf is zo’n beetje de geduldigste opzichter op aarde: “Structuur komt later wel. Beleven is hier belangrijker dan netjes tussen de lijntjes kleuren.” We gaan een kijkje nemen, samen met docent Jacquelien Doornbosch. Michelle Harkema van Lefier vertelt iets over de bijzondere invulling van dit stuk grond in bruikleen, ook voor Lefier geen alledaagse kost!

Wat meteen opvalt, is het forse aantal aardbeienplantjes. Geen eerste levensbehoefte, wel makkelijk scoren. Letterlijk en figuurlijk laaghangend fruit, want iedereen vindt ze lekker en je ziet meteen dat het aardbei is, zodra ze rood kleuren. Andere groenten en fruit zijn nog wat moeilijker. Hovenier Olaf zit op zijn knieën bij een bak, samen met groep 5. “Kijk maar eens. Wat denk je dat hier groeit?” De eerste is makkelijk: radijsjes, er liggen ook al een paar rijpe aan de oppervlakte. De smaak is even wennen, als je net een zoete aardbei hebt geproefd. Bij de tweede soort plant gaat het mis: uhm, aardappelen misschien? Fout, het is de piepkleine snijbiet. Aangekomen bij de échte aardappelplant, hoog en met kleine witte bloemen, hebben de kinderen geen idee wat het precies voorstelt. De spinazie die er naast staat is ook nog wel een lastige. Olaf geeft een hint: “In de supermarkt zie je het meestal in grote, doorzichtige zakken!” Als ze mogen plukken en proeven, roept een kind: “Iew, dit vind ik echt eng!” Verder in de tuin: verschillende bessenstruiken, frambozen, prikloze braam, vogelbosjes en vlinderstruiken, dat wordt straks ook boeiend en leerzaam. De schutting rond de tuin is door Lefier bewust laag gehouden. Op ‘ellebooghoogte’ zodat geïnteresseerde buurtbewoners op hun gemak mee kunnen kijken, een variant op het ‘praatje over de heg’ met je buren. Het idee daarachter: stiekem een soort verbindingsplek voor de wijk. De kleuterklas van De Ontdekking en de kinderen van Kinderopvang KaKa houden de boel ook nieuwsgierig in de gaten.

Juf Jacquelien geeft een rondleiding. Binnen oogt de school heel modern en vriendelijk, geen strenge wanden of deuren naar ouderwetse klaslokalen te bekennen.We zijn een school die unitonderwijs geeft. We hebben geen lokalen en binnenmuren. In plaats daarvan werken we met units. Een unit bestaat uit diverse basisgroepen met leerlingen van verschillende leeftijden. Zij zijn weer onderverdeeld in niveaugroepen. Op die manier kunnen kinderen op hun eigen niveau meedoen aan het onderwijs. Het leren wordt voor de leerlingen daardoor interessanter en het biedt meer uitdaging. 

Is tuinieren op zo’n eigentijdse school een vak? Jacquelien legt uit: “Ik denk dat je het wel onderdeel van het vak Wereldoriëntatie mag noemen. Leren zorg te dragen voor jezelf, je omgeving, de natuur, rekening houden met elkaar, verantwoording nemen, op elkaar wachten, lekkere dingen delen, dat soort basisvaardigheden komt allemaal mooi terug in de moestuin. Het moet op school verder gaan dan alleen traditionele lesonderwerpen als taal en rekenen. Het is een heel mooie toevoeging. De jongste kinderen krijgen begeleiding van ‘moestuincoach’ Leida van Voedselpark Slochteren. Zij heeft veel kennis over tuinieren zonder bestrijdingsmiddelen, op biologische basis, om het zo natuurlijk mogelijk te houden. Onze plantjes en zaden komen bij biologische kwekers vandaan. Wij willen kinderen vooral laten zien: als je gaat moestuinieren, dat is echt iets heel anders dan dat je het in de winkel gaat kopen! Veel van onze kinderen wonen bovendien in een buurt met hoogbouw, ze hebben thuis soms alleen een klein balkon.”

“De kinderen mogen hier lekker planten, zaaien, oogsten. De meeste aardbeien halen de keuken niet. Gewoon ervaren, beleven, zelf doen. Sommige kinderen zijn ineens helemaal in hun element. Anderen zijn weer wat voorzichtiger. Dan zie je ze denken: o jee, vieze handen, straks worden mijn nieuwe witte sneakers nog vuil. Soms ontdekken ze pas na een tijdje wat er zo leuk aan is! Als er ruimte in het rooster over is, mogen de meest enthousiaste leerlingen wat extra tijd in de tuin doorbrengen. Grappig verhaal: een kind in de middenbouw vond een griezelige regenworm en vertelde ‘ik heb hem even weggedaan hoor, die zien we niet meer terug!’ Dan kunnen we uitleggen dat zo’n worm heel belangrijk is. Ze eten van alles op, ook bacteriën, zo houden ze de bodem gezond. Dankzij hun ondergrondse gangetjes krijgt de bodem lucht en wordt wat losser. Dat is weer goed voor de planten in je moestuin. Daarna ging datzelfde kind juist nieuwe wormen zoeken om ze in stelling te brengen: ‘kijk, ik heb ze alvast goed neergelegd, dan kunnen ze lekker aan de slag!’ We zijn blij dat het enthousiasme zo groot is. En ze leren er ontzettend veel van.”

Zo kwamen we bij Lefier op het idee

Michelle Harkema van Lefier vertelt: “Dit stuk grond ligt precies tussen de school en de woning van een huurder van ons. Met die huurder hadden we als eigenaar van de grond een gebruikersovereenkomst, zodat hij er een moestuin kon onderhouden. Die huurder is intussen overleden; de nieuwe huurder had niet zo’n behoefte aan een eigen moestuin aan huis. Dat snapten we best, want dat moet je ook willen, het is best veel werk als je het goed wilt doen! De grond heeft toen een tijdje braak gelegen. Tot onze manager van Gebiedsteam Groningen, Henk Lambeck, op het idee kwam: kunnen we die grond niet aanbieden aan de leerlingen van de school, zodat zij er een beetje kunnen tuinieren?

De directrice van De Ontdekking was meteen heel enthousiast! Vervolgens hebben wij een bedrijf ingehuurd om de grond bruikbaar op te leveren, zodat de kinderen gelijk van start konden zonder zwaar graafwerk. Het was een soort zandbak met veel onkruid, het was een beetje een rommeltje geworden. Dat hebben we weg laten halen, we hebben de bodem gefreesd, er is een nieuwe toplaag met schone tuinaarde voor in de plaats gekomen. De leerlingen hebben de fruitbomen met appels en peren laten staan, zelf graszoden gelegd en bakken voor groente en bloemen gemaakt. Maar ja, hoe maak je van zo’n schone lei netjes een groeiende, bloeiende en leerzame moestuin? Daarvoor hebben ze de hulp van een professionele hovenier en van een moestuincoach gevraagd. Heel leuk hoe dat ging: toen de tuin nog een kale, modderige vlakte was, hebben ze een heel grappig en origineel filmpje gemaakt, om mee te doen aan een wedstrijd van Alliantie Schooltuinen, tijdens een week om tuinieren op school te promoten. De Ontdekking won een prijs met dat filmpje! Het Gouden Wortelzaadje. Dankzij het geldbedrag dat bij die prijs hoorde, hadden ze direct een budget om tuingereedschap van te kopen. De provincie betaalt in het project Tijd voor Toekomst mee aan de hovenier. Zo mooi kan het dus gaan, als je elkaar wat gunt!”